Giới thiệu
Kiến trúc bền vững là một phương pháp thiết kế và xây dựng nhằm tối ưu hóa hiệu quả sử dụng tài nguyên và giảm thiểu tác động của các công trình xây dựng đến môi trường. Mục tiêu của kiến trúc bền vững là xây dựng các công trình có tính khả thi, hiệu quả, tiết kiệm tài nguyên, tiết kiệm năng lượng, giảm thiểu ô nhiễm môi trường, sử dụng vật liệu tái chế… không gây ảnh hưởng xấu đến môi trường tự nhiên. Đồng thời tạo ra một môi trường sống lành mạnh và tiện nghi cho con người.
Trong thời đại hiện nay, khi các vấn đề về môi trường đang trở thành mối quan tâm chung của toàn xã hội, kiến trúc bền vững là một phần không thể thiếu của sự phát triển bền vững của xã hội.
Lịch sử phát triển của kiến trúc bền vững tại Việt Nam
Kiến trúc bền vững là một lĩnh vực phát triển đang ngày càng được quan tâm ở Việt Nam, bắt đầu từ những năm 2000. Trong quá trình phát triển, kiến trúc bền vững đã trải qua các giai đoạn khác nhau, tùy thuộc vào tình hình phát triển của đất nước.
Giai đoạn đầu (2000-2010): Phát triển chậm chạp
Trước năm 2000, kiến trúc bền vững vẫn còn là một khái niệm mới đối với người Việt. Thực tế, những công trình xây dựng tại thời điểm đó vẫn chưa quan tâm đến yếu tố bền vững. Tuy nhiên, từ khoảng thời gian này, có một số dự án kiến trúc bền vững đã được triển khai tại Việt Nam, tuy nhiên vẫn còn rất ít.
Giai đoạn thứ hai (2010-2015): Phát triển nhanh chóng
Từ năm 2010, kiến trúc bền vững bắt đầu được phổ biến hơn trong các dự án xây dựng tại Việt Nam. Các công trình xây dựng bắt đầu chú trọng đến việc sử dụng các vật liệu xây dựng bền vững, nhằm giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường và tối ưu hóa tài nguyên.
Giai đoạn thứ ba (2015-2020): Sự phát triển đột phá
Từ khoảng thời gian này, kiến trúc bền vững đã trở thành một trào lưu và được nhiều người quan tâm. Các dự án xây dựng lớn như Vinhomes Central Park ở TP.HCM, Vinhomes Riverside ở Hà Nội, hay dự án Cocobay Đà Nẵng đều được thiết kế và xây dựng dựa trên các tiêu chuẩn bền vững.
Giai đoạn hiện tại (2020-2023): Điều chỉnh và hoàn thiện
Giai đoạn hiện nay, kiến trúc bền vững tại Việt Nam đang có những bước phát triển đáng kể. Chính phủ và các tổ chức quốc tế đã thúc đẩy các hoạt động xây dựng bền vững thông qua việc cung cấp hỗ trợ tài chính và kỹ thuật, các tiêu chuẩn xây dựng mới và các chính sách khuyến khích. Nhiều dự án kiến trúc bền vững đã được triển khai, bao gồm các tòa nhà xanh, khu đô thị thông minh và các khu công nghiệp sạch.
Thách thức đối với kiến trúc bền vững tại Việt Nam
Mặc dù có những tiến bộ đáng kể trong việc phát triển kiến trúc bền vững tại Việt Nam, tuy nhiên, còn rất nhiều thách thức đang đối diện. Một số thách thức chính bao gồm:
- Thiếu nhận thức và ý thức về kiến trúc bền vững: Mặc dù ngày càng có nhiều nhà thiết kế, kiến trúc sư và chủ đầu tư tìm hiểu về kiến trúc bền vững, tuy nhiên, vẫn còn rất nhiều người chưa được tiếp cập với khái niệm xây dựng công trình bền vững.
- Thiếu nguồn lực: Việc xây dựng kiến trúc bền vững tốn kém hơn so với xây dựng truyền thống, do đó cần phải có sự đầu tư lớn hơn. Ngoài ra, đôi khi không có đủ nguồn lực để duy trì và vận hành các công trình kiến trúc bền vững.
- Thách thức về môi trường: Việc sử dụng vật liệu xây dựng không thân thiện với môi trường, khai thác tài nguyên không bền vững, và xử lý chất thải xây dựng là những vấn đề cần được giải quyết. Việc đưa ra các giải pháp nhằm giảm thiểu tác động đến môi trường và tăng cường nhận thức của người dân về kiến trúc bền vững là rất quan trọng.
- Quy hoạch không hiệu quả: là một trong những thách thức mà kiến trúc bền vững đang đối mặt tại Việt Nam. Quy hoạch không hiệu quả có thể dẫn đến việc xây dựng các công trình không phù hợp với vùng đất, gây lãng phí nguồn lực và không đáp ứng được nhu cầu của người dân.
- Sự chậm trễ trong việc áp dụng các tiêu chuẩn xây dựng bền vững: Việc áp dụng các tiêu chuẩn xây dựng bền vững vẫn chưa được triển khai rộng rãi ở Việt Nam. Điều này làm giảm hiệu quả của các công trình kiến trúc bền vững và làm tăng chi phí xây dựng.
Trên đây chỉ là một số trong rất nhiều thách thức mà kiến trúc bền vững đang gặp phải khi áp dụng tại Việt Nam.
Cơ hội cho kiến trúc bền vững tại Việt Nam
Bên cạnh những thách thức, kiến trúc bền vững tại Việt Nam cũng đang có rất nhiều cơ hội phát triển. Dưới đây là một số cơ hội mà kiến trúc bền vững tại Việt Nam có thể tận dụng để phát triển:
- Sự phát triển kinh tế của Việt Nam: Với sự tăng trưởng kinh tế liên tục trong những năm gần đây, nhu cầu về kiến trúc, đặc biệt là các công trình xây dựng công nghiệp và nhà ở tăng lên đáng kể. Điều này cũng đồng nghĩa với việc nhu cầu về các giải pháp kiến trúc bền vững, đồng thời những giải pháp này cũng được khách hàng quan tâm và tìm hiểu nhiều hơn.
- Nhu cầu phát triển đô thị: Việt Nam đang phát triển đô thị nhanh chóng và đang chuyển mình từ mô hình đô thị truyền thống sang mô hình đô thị thông minh. Điều này đòi hỏi kiến trúc bền vững phải được áp dụng để tăng cường sự an toàn, tính tiện ích và tiết kiệm năng lượng cho các công trình xây dựng.
- Những sáng kiến và chính sách mới của Chính phủ: Chính phủ Việt Nam đang triển khai những sáng kiến và chính sách mới nhằm thúc đẩy phát triển kiến trúc bền vững, cung cấp sự hỗ trợ về tài chính và thông tin cho các chủ đầu tư, giúp cho việc xây dựng các công trình bền vững trở nên dễ dàng hơn.
- Tăng cường nhận thức của người dân về kiến trúc bền vững: Nhận thức của người dân về kiến trúc bền vững là yếu tố quan trọng trong việc phát triển kiến trúc bền vững tại Việt Nam. Việc tăng cường nhận thức của người dân có thể giúp nâng cao nhận thức và giá trị của các dự án kiến trúc bền vững, đồng thời thúc đẩy sự phát triển và sử dụng các vật liệu và công nghệ xanh. Ngoài ra, việc tăng cường nhận thức còn giúp tạo ra một tầm nhìn rộng hơn về ý thức bảo vệ môi trường, đẩy mạnh sự phát triển bền vững của đất nước.
- Công nghệ: áp dụng các công nghệ tiên tiến vào lĩnh vực kiến trúc bền vững tại Việt Nam cũng đang được chú ý. Các công nghệ mới như quản lý năng lượng, tự động hóa, cảm biến thông minh, và trí tuệ nhân tạo đang được áp dụng để giảm thiểu tối đa tác động đến môi trường và tăng cường hiệu quả sử dụng năng lượng.
Những dự án kiến trúc bền vững tiêu biểu tại Việt Nam
Việt Nam đang dần thay đổi hướng phát triển kiến trúc, từ việc tập trung vào việc xây dựng một cách nhanh chóng và hiệu quả kinh tế, đến việc đảm bảo tính bền vững của các công trình xây dựng. Dưới đây là một số dự án kiến trúc bền vững tiêu biểu tại Việt Nam:
Dự án Trung tâm Lưu ký Chứng khoán Việt Nam đạt chứng nhận Công trình xanh LOTUS Hạng Bạc (LOTUS Silver) dựa trên Hệ thống tiêu chí LOTUS cho công trình xây mới. Ý tưởng của dự án là kết hợp giữa thiết kế kiến trúc hiện đại và các giải pháp bền vững, nhằm giảm thiểu tác động đến môi trường và tiết kiệm năng lượng. Thiết kế sử dụng các vật liệu xây dựng thân thiện với môi trường và tận dụng ánh sáng tự nhiên để giảm thiểu chi phí điện năng.
Trung tâm hội nghị Tre Việt đã áp dụng các giải pháp thiết kế thụ động như thông gió và chiếu sáng tự nhiên, sử dụng yếu tố mặt nước để tăng cường vi khí hậu và vật liệu tự nhiên (mái tranh) có khả năng giữ nhiệt và thoát nhiệt nhanh. Một giếng trời nằm ở giữa tòa nhà được sử dụng để thải khí nóng từ đỉnh mái, khi gió mát từ hồ liền kề (hồ Tịnh đế liên) thổi qua tòa nhà. Các phương pháp này giúp giảm tiêu thụ năng lượng và giữ cho toàn bộ không gian chính của tòa nhà không cần sử dụng máy lạnh. Công trình sử dụng chủ yếu tre và lá tranh, là những vật liệu địa phương, tái tạo nhanh, có nguồn gốc hữu cơ và thân thiện với môi trường.
Genesis School đã được VGBC cấp Chứng nhận LOTUS Gold theo Hệ thống Chứng nhận LOTUS.
Đại học FPT ở Hà Nội: Đại học FPT là một dự án kiến trúc bền vững được thiết kế với nhiều giải pháp tiết kiệm năng lượng và sử dụng nhiều vật liệu tái chế.
Kết luận
Chúng ta cũng thấy rõ những thách thức mà kiến trúc bền vững tại Việt Nam đang phải đối mặt, bao gồm: tình trạng ô nhiễm, thiếu nguồn lực, kỹ thuật hạn chế, chưa được áp dụng phổ biến rộng rãi, v.v
Tuy nhiên, kiến trúc bền vững cũng mang lại nhiều cơ hội cho Việt Nam, trong đó có việc tận dụng các nguồn năng lượng tái tạo và vật liệu bền vững để giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường. Ngoài ra, đây còn là cơ hội để tạo ra những kiến trúc độc đáo, gắn với văn hóa và địa phương, giúp quảng bá hình ảnh đất nước và tạo ra thu nhập cho các cộng đồng địa phương.
